İş kazaları, çalışanların iş yerinde veya işin yürütülmesi sırasında maruz kaldıkları bedensel veya ruhsal zararlara neden olan olaylardır. Öte yandan Türkiye’de iş kazaları, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu çerçevesinde değerlendirilir. Böylece iş kazası geçiren çalışanlar, hukuki haklarını kullanarak maddi ve manevi tazminat davası açabilirler.
1. İş Kazası Nedir?
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 13. maddesi iş kazasını şu şekilde tanımlar:
- Öncelikle çalışanın iş yerinde meydana gelen kazalar,
- Ardından işverenin talimatıyla başka bir yerde çalışırken yaşanan kazalar,
- Diğer taraftan çalışanın işin gereği olarak araçla başka bir yere gönderildiği sırada meydana gelen kazalar,
- Ardından çalışanın, iş yeri servisinde veya işveren tarafından sağlanan taşıma araçlarında meydana gelen kazalar,
- Son olarak emziren kadın çalışanların bebeğini emzirmek için ayrılan zamanlarda maruz kaldıkları kazalar.
2. İş Kazası Sonrası Yapılması Gerekenler
İş kazası meydana geldiğinde, mağdur olan çalışan ve işverenin belirli yasal prosedürler:
İlk Müdahale: İlk olarak yaralanan çalışana derhal tıbbi müdahale yapılmalıdır. Acil durum varsa hastaneye sevk edilmelidir.
İşverenin SGK’ya Bildirim Yapması: Ardından iş kazası sonrası işveren, 3 iş günü içinde SGK’ya yazılı bildirim yapmalıdır.
İş Kazası Tespit Tutanağı: İş yerinde meydana gelen kaza için bir tutanak düzenleyip, tanık olan çalışanların ifadelerini alarak olayın nasıl gerçekleştiğini kaydedebilirsiniz.
Çalışanın Hastaneden İş Kazası Raporu Alması: Hastaneye gidildiğinde, çalışanın kazanın iş kazası olduğunu belirten bir sağlık raporu alması gereklidir.
İş Müfettişleri Tarafından İnceleme: İş kazasının niteliği, müfettişlerin inceleme yapmasını gerektirir.
3. İş Kazası Sonrasında Tazminat Davalarını Açma
İş kazası mağdurları, yaşadıkları zararların giderilmesi için işverene karşı farklı türlerde tazminat davası açabilirler.
a) Maddi Tazminat Davası
Çalışan, kazadan dolayı uğradığı maddi zararların karşılanması için dava açabilir.
Maddi zararlar şunları kapsar:
- Tedavi giderleri (örneğin ameliyat, ilaç, hastane masrafları vb.),
- Çalışma gücünün kaybından doğan zararlar,
- Kazanç kaybı,
- Bakım giderleri (eğer çalışan sürekli bakıma muhtaç hale gelmişse).
b) Manevi Tazminat Davası
Eğer iş kazasında zarar gören çalışan, manevi tazminat talep ederek acılarını giderebilir.
c) Destekten Yoksun Kalma Tazminatı
Eğer iş kazası ölümle sonuçlanırsa, yakınlar destekten yoksun kalma davası açabilir.
4. İş Kazası Nedeniyle Tazminat Davası Açma Süresi (Zamanaşımı Süresi)
Öncelikle iş kazası sonrasında tazminat davası açmak için belirli bir süre içinde harekete geçmek gerekmektedir. Öte yandan Türkiye’de iş kazalarında zamanaşımı süresi 10 yıldır.
Ancak, eğer işverenin kasten veya ağır kusurla hareket ettiği tespit edilirse, zamanaşımı farklı değerlendirilir.
Ayrıca ceza davası açılacaksa, kazaya neden olan kişilerin ceza hukuku açısından sorumluluğunun tespiti için de işlem başlatılabilir.
5. İş Kazası Sonrası İşverenin ve SGK’nın Sorumluluğu
6. İş Kazası Nedeniyle Ceza Davası Açma
İş kazası sonrası çalışanın maddi zararları belirli ölçüde SGK tarafından karşılanır. Eğer SGK tazminatı yetersizse, çalışan kusurlu işverene tazminat davası açabilir.
SGK’nın sağladığı haklar:
- Geçici iş göremezlik ödeneği,
- Sürekli iş göremezlik geliri,
- Tedavi masrafları,
- Cenaze ödeneği ve ölüm aylığı (örneğin, ölümle sonuçlanan iş kazalarında yakınlara bağlanır).
Eğer işveren kasten ya da ihmal sonucu iş kazasına sebebiyet vermişse, çalışanın ya da ailesinin işverene karşı ceza davası açma hakkı vardır.
Ceza davasında işveren, taksirle yaralama veya taksirle ölüme sebebiyet verme suçlarından dolayı yargılanabilir.
7. İş Kazası Tazminat Davası Açma Süreci
- Avukat Desteği Almak: İlk olarak iş kazası sonrası tazminat talep eden çalışan veya yakınları avukata danışabilir.
- SGK ve İş Müfettişleri Raporlarını Almak: Özellikle kazanın iş kazası olarak tescillenmesi için SGK raporu, iş müfettişlerinin inceleme raporları önemli delillerdir.
- Mahkemeye Dava Dilekçesi Vermek: Ardından maddi ve manevi tazminat taleplerini içeren dilekçe hazırlanarak iş mahkemesine sunulmalıdır.
- Mahkeme Süreci: Mahkeme, tanık ifadeleri, kaza raporları, iş yeri kamera kayıtları, bilirkişi raporlarını dikkate alarak karar verecektir.
- Mahkeme Kararı ve Tazminatın Ödenmesi: Son olarak işverenin kusurlu bulunması halinde, mahkeme işçiye veya yakınlarına maddi/manevi tazminat ödenmesine hükmeder.
İş kazaları, işçilerin hayatını ve sağlığını etkileyen ciddi olaylardır. Bununla birlikte çalışanlar, iş kazası sonrasında haklarını korumak için hukuki süreci doğru yönetmelidir. Ayrıca işverenin ihmali veya kusuru tespit edildiğinde, işçiler tazminat davası açma hakkına sahiptir.
Eğer iş kazasına maruz kaldıysanız, haklarınızı korumak için bir avukata danışmanız büyük önem taşır. Sivas Hukuk Bürosunda uzman avukatlarımızla, iş kazası tazminat davalarınızda profesyonel rehberlik alabilirsiniz.